Güvenlik Tedbirleri

Laboratuvarda çalışırken daima laboratuvar gözlüğü kullanınız.

Yaptığınız işe uygun eldiven giyiniz. Çalışma sonunda veya çalışma aralarında olası kirlenme riskine karşı eldivenlerinizi çıkararak laboratuvardan çıkınız. Eldivenlerle kişilerin ortak temasının olabileceği yerlere (kapı kolları, buzdolabı ve dolap kapakları gibi) dokunmamaya azami gayret gösteriniz.

Laboratuvarlarda açık alev ile çalışmayınız. Gerek duyulması durumunda çeker ocak içerisinde kullanınız ve yakınınızda yanıcı ve uçucu malzemelerin bulunmamasına dikkat ediniz.

Laboratuvar içerisinde kullanacağınız kimyasalları çok dikkatli bir şekilde taşıyınız. Cildinize ve elbisenize temas halinde derhal bulaşmış bölgeyi suyla yıkayınız.

Etrafa dökülmüş kimyasalları derhal temizleyiniz. Laboratuvarınızın iyi havalandırıldığından emin olunuz.

Kimyasalları asla koklamayınız ve özellikle uçucu özellikteki kimyasalları çeker ocak altında açıp çalışmalarınızı yapınız.

Laboratuvarda kullanacağınız kimyasalları kullanmadan önce “Malzeme Güvenlik Bilgi (MSDS)” formlarını okuyunuz.

Kimyasallarla doğrudan temastan kaçınınız ve mutlaka laboratuvar önlüğü giyiniz. Deney yaparken önlüğünüzün önünün kapalı olmasına özen gösteriniz. Eğer kullanıyorsanız yaka kartlarınızı uzun boyun askı ipi ile değil klipsli bir kartlıkla göğsünüze takınız.

Laboratuvarda kullandığınız basınçlı gaz silindirleri, her zaman bir kayış ya da zincir ile emniyete alınmalıdır.

Laboratuvarlarda kullanılan bütün kimyasalların etiketlerinin olması gerekmektedir.

Kimyasalları kullanırken iyi bir havalandırma olmasına veya çeker ocakta çalışılmasına dikkat ediniz.

Zehirli veya tehlikeli duman, gaz veya toz olduğu durumda çeker ocakta çalışınız.

Toz kimyasalların kullanılması durumunda toz maskesi kullanınız.

Sağlık riski oluşturacak materyaller ile çalışıyorsanız duruma uygun maske kullanınız.

Laboratuvarlara yiyecek ve içecek sokmak kesinlikle yasaktır. Sigara içmek tamamen yasaktır.

Bütün atıklar yönetmeliklere uygun bir şekilde toplanmalı, depolanmalı ve yok edilmelidir. Laboratuvarda deney yaparken oluşan atıkları laboratuvarlarda bulunan ilgili atık bidonlarına dökünüz. Emin olmadığınız atıkları işaretlenmiş bidonlara dökmeyiniz. Ayrı bir kapta muhafaza ederek güvenli bir şekilde saklanmasını sağlayınız.

Laboratuvarda deney esnasında kullanılan şırınga iğnelerini iğne muhafaza kaplarına yerleştirildikten sonra laboratuvarlarda mevcut ilgili atık kutularına atınız. Biyolojik materyaller ile çalışıyorsanız özellikle tıbbi atığa atılmasına dikkat ediniz.

Kazalar hakkında derhal sorumluları bilgilendiriniz ve gerekli tedbiri alınız.

Laboratuvar elbisesi/önlüğünün yanması:  Laboratuvar elbisesi yanan birinin koşmasını, alevi artıracak işler yapmasını engelleyiniz. Yerde yuvarlanma yangının sönmesini engelleyebilir ve alevlerin nefes borusu yoluyla teneffüs edilmesini engelleyebilir. Yanan kişiyi derhal en yakındaki acil durum duşuna götürüp, duş altında alev sönünceye kadar tutunuz. CO₂ yangın tüpleri kullanmak zorunda kaldığınızda dikkatli olunuz. Yardımda bulunduğunuz kişinin boğulmasına sebep olabilir. Cihazların elektrik kablolarında yangın tehlikesi oluşturabilecek problem görüldüğünde yetkililere bildirilmelidir.

Derhal alev ocaklarını söndürünüz. Yanıcı kimyasal ve çözücüleri uzaklaştırınız. Çok küçük bir yanma ise hemen üzerini bir beher gibi bir cam kapatarak hava ile teması kesiniz. Yangını söndürmek için en yakınınızdaki yangın söndürücü tüpünü kullanınız.

Kimyasal yangınlarında asla su kullanmayınız. Su ile teması halinde parlama, patlama ve yanıcı gazlar açığa çıkaran katı madde yangınlarında doğru söndürme maddesi kullanılmalıdır.

Yanma hissedilen bölgeyi en az 15 dakika süreyle soğuk su ile yıkayınız. Laboratuvar önlüğü üzerine kimyasal dökülmesi durumunda önlük çıkarılmalı ve acil durum duşu altında duş alınmalıdır. Kimyasal madde toz ise ve su ile temas ettiğinde zararlı etkiye yol açması ihtimaline karşı bir fırça veya kuru bez ile vücuttan uzaklaştırıldıktan sonra su ile yıkanmalıdır. Açık yanık yarası oluşmuşsa üzeri ilk yardım dolabında bulunabilecek steril gazlı bez ile kapatılmalıdır. Göze kimyasal kaçması durumunda gözünüzü göz yıkama istasyonlarını kullanarak bol miktarda su ile yıkayınız. Kaza geçiren kimse gözünü açmıyorsa yere yatırıp gözünü açınız ve bol su ile yıkayınız.

Laboratuvarlarda karşılaşabileceğiniz küçük kesik durumunda kesik bölgeden cam ve metal parçalarını temizleyiniz ve kesilen bölgeyi su ile yıkayınız. Kesilen bölgeye tampon uygulayınız. Büyük kesik durumunda kesilen bölgeye tampon uygulayınız, eğer batık durumda cam veya metal parçası varsa çıkarmaya çalışmayınız ve derhal profesyonel yardım için ilgili sağlık birimini arayınız.

En yakın zehir kontrol birimini arayınız. 114 numaralı telefon hattı üzerinden Ulusal Zehir Danışma Merkezi Çağrı Merkezine ulaşabilirsiniz.

• Gaz tüpleri devrilmelerini önleyecek şekilde zincirle sabitlenmelidir.
• Gaz tüpleri, tüp taşımak amacıyla özel olarak tasarlanmış taşıyıcılarla taşınmalıdır.
• Gaz tüplerinin taşıma esnasında veya kullanılmadıklarında kapakları kapalı tutulmalıdır.
• Gaz tüplerinin bağlantıları laboratuvar teknik elemanlarınca yapılmalıdır.
• Boş gaz tüpleri işaretlenmeli ve laboratuvar yönetimi bilgilendirilmelidir.
• Bağlantı hortumları, regülatör vs. düzenli olarak kontrol edilmelidir.

Basınçlı Gazların Özellikleri

• Depolanan tüpler devrilmeyecek veya yuvarlanmayacak şekilde emniyete alınmalıdır. Tüpler her zaman dikey olarak tutulmalı, mümkünse valflere kapak takılmalı, tüp kapakları ise her zaman takılı bulunmalıdır.
• Boş tüplerle dolu tüpler her zaman birbirinden ayrı depolanmalı, dolu tüplerin kullanılmasına önce gelenlerden başlanmalıdır.
• Oksijen veya yanmayı destekleyen diğer gazların tüpleri, yanıcı gaz tüplerinden en az 6 m uzakta veya ateşe dayanıklı bir duvar ile bu tüplerden ayrılmış olarak depolanmalıdır.
• Yanıcı ve parlayıcı gaz tüpleri, diğer yanıcı maddelerden ayrı olarak depolanmalıdır.
• Depo alanı içindeki tüpleri gruplara ayırdıktan sonra her grubun özelliği tabelalar asılarak belirlenmelidir.
• Gerekli yerlere uyarı işaretleri ve posterler asılarak kullanıcılara bilgi verilmelidir.
• Bütün tüpler, iç basıncın artmasına neden olacak ısı yayan kaynaklardan uzak alanda depolanmalıdır. Tüpler yaklaşık 55 °C üzerinde sıcaklığa maruz kalmamalı ve direkt güneş ışığı altında depolanmamalıdır. Güneşte bırakılan tüplerin iç sıcaklığı istenmeyen değerlere yükselebilir ve ayrıca tüpün üzerindeki etiketlerin ve işaretlerin solmasına neden olabilir.
• Tüp depo alanının içinde veya çevresinde yanıcı maddeler istiflenmemeli, mahallerde ateş, ark veya herhangi bir ısı kaynağı bulunmamalıdır. Tüp depo mahalleri içinde veya yakınında çıplak ateş yaratılmasına ve sigara içilmesine engel olunmalıdır.
• Tüplerin depolandığı alanın zemini toprak olmamalı, eğim, çukur, çatlak vb. bulunmamalıdır.
• Tüp depo mahalleri temiz ve düzenli tutulmalı, yetkisiz kişilerin buralara girmelerine engel olunmalıdır. Buralarda tüp depolandığını belirten işaretler görünür şekilde asılmalıdır.
• Tüp depo alanında çalışan kişiler mutlaka çelik burunlu emniyet ayakkabısı ve iş eldiveni giymelidirler. – Tüplere ulaşma kolaylığı sağlamak açısından, depo alanında yürüyüş yolları için yer bırakılmalıdır.
• Açık alanda depolanan tüplerin, alan dışına devrilmelerini önlemek için etrafı emniyet çiti ile çevrilmelidir. Ayrıca bu tüpler, paslanmaya ve ağır hava şartlarına (güneş, kar, fırtına vs.) karşı korunmalı, korozyona neden olacak ortam ve şekillerde tutulmamalıdır.
• Tüp depo alanında yangına karşı acil müdahale için yangın söndürücüler (karbon dioksit veya kuru kimyasal içerikli) bulunmalıdır. Yangın durumunda tüp soğutma işleminde kullanmak amacıyla ise tüp depo alanına ulaşabilecek mesafede basınçlı su kaynağı bulunmalıdır.
• Depolanan tüplerin genel durumları ve tüplerden kaçak olup olmadığı düzenli olarak kontrol edilmelidir. Yanıcı veya zehirleyici gaz tüplerinin bulunduğu mahallere girerken havada bu gazlardan bulunup bulunmadığı bu iş için uygun cihazlar kullanılarak tespit edilmelidir.
• Mümkün olduğunca az miktarda yanıcı veya zehirleyici gaz tüpü stokta tutulmalıdır.

• Mikrobiyoloji laboratuvarı sadece mikrobiyolojik analizlerin yapıldığı bir yerdir. Bu laboratuvarda başta patojenler dahil olmak üzere mikroorganizmalar ilgili çalışmalar yapılır. Bunların derideki kesikler gibi farklı yollardan vücuda girmesi halinde tehlikeli olabileceğinden, mikrobiyoloji laboratuvarı uzman kişiler tarafından kullanılmalıdır.
• Çalışma masalarının üzeri, çalışmaya başlamadan önce ve çalışma bittikten sonra dezenfektan bir madde ile silinmelidir (%0.5 formol, %5 lizol, vs.).
• Çalışma masasının üzerinde ve etrafında  çalışmalarda kullanılacak malzemeden başka eşya bulundurulmamalıdır.
• Çalışırken eller ağza, buruna, yüze veya göze sürülmemeli ve kalem, kağıt, iplik, etiket vs. ağıza götürülmemelidir.
• Mikroorganizma bulunan tüp veya petri kutuları açık olarak masa üzerine bırakılmamalıdır.
• Ekim yaparken veya çalışırken pencereler kapalı olmalı, konuşulmamalı, lüzumsuz gereksiz el-kol hareketleri yapılmamalıdır.
• Etrafa patojen olan veya olmayan mikroorganizma içeren bir madde saçılınca veya kültür tüpleri kırılınca üzeri, dezenfektan bir maddeye batırılmış pamukla örtülmeli ve uygun bir etki süresinden sonra toplanarak alınmalıdır. Böyle durumlarda laboratuvar yetkililerine hemen haber verilmelidir.
• Çalışma bittikten sonra eller önce sabunlu su ile yıkanmalı ve sonra dezenfektan bir madde ile dezenfekte edilmelidir.
• Mikroskop, pH metre, terazi, su banyosu, santrifüj vs. gibi yaygın olarak kullanılabilecek malzeme çok dikkatlice kullanılmalı, kullanılmadan önce ve sonra temizlenmeli ve dezenfeksiyonu yapılmalıdır.
• Etüv, buzdolabı ve derin donduruculara konacak tüp, petri kutusu, vs. malzemenin üzeri okunacak şekilde etiketlenmelidir. Etiketleri silinmiş olanlar yenilenmelidir.
• Laboratuvardan ayrılırken gömlek, başlık, maske ve eldiven çıkarılır. Eldivenler dezenfektan içine konur ve diğerleri sterilizasyon için kendilerine ait yerlere asılırlar veya bırakılırlar.
• Laboratuvarlarda mikroorganizmaları taşıyarak tehlikeli olabilecek sinek veya böcek bulunmamalı ve yok edilmelidir.
• Çalışırken dağınık olmamalı, temiz, derli-toplu ve bilinçli olmalı ve aseptik koşullara azami derecede riayet edilmelidir.
• Laboratuvar havası tozsuz olmalıdır.